เครื่องเคียงอาหารเกาหลี หรือที่คนเกาหลีเรียกว่า “พันชัน” (반찬) เป็นชื่อเรียกรวมของเครื่องเคียงที่จัดเสิร์ฟมาในจานขนาดเล็กพร้อมกับอาหารจานหลัก ซึ่งเครื่องเคียงของชาวเกาหลีนั้นมีมากมายนับสิบอย่าง ใครที่เคยดู ซีรี่ส์เกาหลี ก็คงจะเห็นผ่านตากันบ่อย ๆ เวลาที่มีฉากทานอาหารแต่ละครั้ง เราก็จะเห็นจานเครื่องเคียงตั้งอยู่เต็มโต๊ะไปหมด

ซึ่งในสมัยนี้อาจจะตั้งเครื่องเคียงตามความสะดวกและความถนัด แต่ในสมัยก่อนการตั้งเครื่องเคียงและการจัดโต๊ะอาหารนับเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ๆ เพราะจำนวนของเครื่องเคียงจะบ่งบอกถึงลำดับฐานะทางสังคม ได้แก่ การตั้งเครื่องเคียง 3 อย่าง (3 첩) สำหรับคนธรรมดาหรือชาวบ้านทั่วไป, การตั้งเครื่องเคียง 5 อย่าง (5 첩) สำหรับชนชั้นที่มีฐานะดี ค่อนข้างร่ำรวย, การตั้งเครื่องเคียง 7 อย่าง (7 첩) สำหรับผู้ชายที่เป็นหัวหน้าครอบครัว หรือสตรีที่อยู่ในตระกูลชั้นสูง, การตั้งเครื่องเคียง 9 อย่าง (9 첩) สำหรับคนตระกูลชั้นสูงและขุนนางต่าง ๆ และการตั้งเครื่องเคียง 12 อย่าง (12 첩) เป็นชุดเครื่องเคียงบนโต๊ะเสวย ที่ถูกจัดถวายในพระราชราชสำนัก นั่นเองค่ะ

ในวันนี้เราจะพาทุกคนไปดูเครื่องเคียงของชาวเกาหลีกันว่ามีอะไรบ้าง รวมไปถึงวิธีการทำแบบคร่าว ๆ ให้ผู้ที่สนใจลองทำตามได้ไม่ยาก ไปดูกันเลยค่ะ

ประเภทของเครื่องเคียงเกาหลี มีอะไรบ้าง ?

ประเภทคิมชี่ (김치) หรือ ผักดอง

คิมชี่ หรือที่คนไทยเรียกว่า ‘กิมจิ’ เป็นเครื่องเคียงที่นำเอาผักต่าง ๆ มาหมักคู่กับพริกป่นเกาหลี ส่วนใหญ่จะมีรสชาติเผ็ดและเปรี้ยวเล็กน้อย ซึ่งเครื่องเคียงประเภทนี้อยู่คู่กับประวัติศาสตร์เกาหลีมาอย่างยาวนาน แล้วทุกบ้านต้องมีกิมจิทานคู่กับอาหารจานหลักเสมอ ซึ่งกิมจินั้น มีด้วยกันหลายชนิดมาก ๆ แต่ที่คนเกาหลีนิยมทานกันก็จะมี กิมจิผักกาดขาว, กิมจิหัวไชเท้า, กิมจิต้นหอม, กิมจิลูกแพร์, กิมจิแตงกวา และกิมจิใบงา

ประเภทนามุล (나물) หรือ คลุกปรุงรส

เครื่องเคียงประเภทนี้จะนำเอาพืชผักต่าง ๆ มาลวกหรือผัด แล้วคลุกปรุงรสด้วยน้ำมันงา, เกลือ, น้ำส้มสายชู, กระเทียมสับ และซีอิ๊ว เป็นต้น และมักจะหั่นผักตามแนวยาว เป็นเส้น ๆ เครื่องเคียงประเภทคลุกปรุงรสที่คนเกาหลีนิยมทาน เช่น ปวยเล้งลวกปรุงรส, ผักโขมลวกปรุงรส, สาหร่ายทะเลปรุงรส และถั่วงอกคลุกปรุงรส เป็นต้น

ประเภทมูชิม (무침) หรือ ยำรสเผ็ด

เครื่องเคียงประเภทนี้จะมีวิธีการทำเช่นเดียวกับประเภทคลุกปรุงรส เพียงแต่จะเพิ่มซอสพริกเกาหลี (โคชูจัง) หรือ พริกป่นเกาหลี (โคชูการู) ลงไปด้วยเพื่อเพิ่มรสเผ็ด รสชาติที่ได้จะออกเค็ม ๆ หวาน ๆ และมีรสเผ็ดเล็กน้อย เครื่องเคียงประเภทยำ ที่คนเกาหลีนิยมทานกันก็จะมี ยำสาหร่าย, ยำรากทอด็อก (พืชเกาหลี), ยำแตงกวา, ยำปวยเล้ง, ยำต้นหอม, ยำมะเขือม่วง, ยำหอยทะเล และยำปลาค็อด

ประเภทพกกึม (볶음) หรือ ผัดซอส

เครื่องเคียงประเภทนี้ก็จะนำวัตถุดิบมาผัดกับน้ำมันพืช แล้วปรุงรสด้วยเครื่องปรุงอย่างซีอิ๊ว, น้ำตาลทราย, น้ำมันงา และน้ำเชื่อมข้าวโพด บางเมนูอาจจะเติมโคชูจังลงไปได้เพื่อเพิ่มความเข้มข้นและรสเผ็ด โดยเครื่องเคียงประเภทผัดซอสที่คนเกาหลีนิยมทานนั้นมีเยอะมาก ๆ เช่น หมูผัดซอส, ผัดเห็ด, ปลาหมึกเส้นผัดเผ็ด, ผัดโอเด้ง หรือปลาข้าวสารผัดซอส เป็นต้น ซึ่งเครื่องเคียงประเภทนี้จะนิยมทานกับข้าว หรือซุปต่าง ๆ นั่นเองค่ะ

1. 배추김치 แพชูคิมชี่ (กิมจิผักกาดขาว)

	กิมจิเกาหลีโพกิ "สูตรเผ็ด" 500g.กิมจิเกาหลี
	Kimjijoo กิมจิผักกาดขาว สูตรคลีน คีโต ไม่ใส่น้ำตาล ขนาด 550 กรัม
	TK Kimchi กิมจิผักกาดขาวนำเข้าจากประเทศเกาหลี

แพชูคิมชี่ หรือกิมจิผักกาดขาว ถือเป็นเครื่องเคียงที่คนเกาหลีนิยมทานมากที่สุด และต้องมีติดบ้านกันทุกคน ถึงแม้ว่ากิมจิตัวนี้จะมีขายทั่วไปตามซุปเปอร์มาเก็ต แต่คนเกาหลีก็ยังนิยมทำกินเองกันทุกบ้านอยู่ดี เพราะแต่ละบ้านก็จะมีสูตรที่ต่างกัน บางบ้านอาจสืบทอดมารุ่นต่อรุ่น ตั้งแต่สมัยทวดเลยก็มีค่ะ กิมจิผักกาดขาวตัวนี้มีวิธีทำที่ง่ายมาก อาจจะซับซ้อนแค่ตอนผสมเครื่องหมักเท่านั้น เริ่มจากนำเครื่องหมัก (ขิง, สาลี่, กระเทียม, แป้งข้าวเหนียว และพริกป่นเกาหลี) มาบดให้ละเอียดจนเป็นเนื้อเดียวกัน จากนั้นนำมาทาบนตัวผักกาดขาวให้ทั่ว เพียงเท่านี้ก็เป็นอันเสร็จค่ะทุกคน จากนั้นก็นำเจ้าผัดกาดขาวใส่ลงในกล่องเก็บอาหารที่มีฝาปิดมิดชิด ตั้งทิ้งไว้ข้างนอก 5 ชั่วโมงแล้วค่อยนำเข้าแช่ตู้เย็น ใครที่ชอบรสเปรี้ยวมาก สามารถเพิ่มเวลาตอนตั้งพักข้างนอกได้เลยค่ะ

2. 깍두기 กักดูกี (หัวไชเท้าดอง)

	SunSun Homemade หัวไชเท้าดองเกาหลี โฮมเมด 380 กรัม
	Ilga Cut Pickled Radish หัวไชเท้าดองเกาหลี 250 กรัม
	Kimjijoo หัวไชเท้าดองเกาหลี ขนาด 450 กรัม

หัวไชเท้าดอง เป็นการนำเอาไชเท้ามาหั่นเป็นลักษณะลูกเต๋า มาหมักให้เข้ากันกับเกลือ, พริกป่น และเครื่องปรุงต่าง ๆ คนเกาหลีจะเรียกเครื่องเคียงชนิดนี้ว่า ‘กักดูกี’ ซึ่งเป็นเครื่องเคียงที่มีมาตั้งแต่สมัยราชวงศ์ในอดีต เดิมทีไชเท้าดองเป็นเครื่องเคียงอาหารพื้นบ้าน แต่เนื่องจากสมัยก่อนนั้นหัวไชเท้ามีผลผลิตที่มากและราคาถูกจึงเริ่มแพร่หลายเข้าไปในวังนั่นเองค่ะ หากใครที่เคยไปทานอาหารเกาหลี คงจะคุ้นหน้าคุ้นตากับไชเท้าดองเป็นอย่างดี นอกจากจะมีรสชาติอร่อยแล้ว ยังสามารถตัดเลี่ยนอาหารจานหลักได้อีกด้วยค่ะ

3. 오이김치 โออีคิมชี่ (กิมจิแตงกวา)

	กิมจิเกาหลีแตงกวา ขนาด 500 กรัม
	กิมจิแตงกวา​ญี่ปุ่นโฮมเมด​ ​ ขนาด 500 กรัม
	กิมจิแตงกวา ตรามิสเตอร์เค สูตรดั้งเดิม ขนาด 500 กรัม

กิมจิ ไม่ได้มีแค่ผักกาดขาวเท่านั้นนะคะ ยังมี ‘โออีคิมชี่’ หรือกิมจิแตงกวาอีกด้วย ซึ่งใครที่ชอบทานกิมจิแตงกวาต้องบอกไว้ก่อนเลยว่าถ้าอยากให้ได้รสชาติสไตล์เกาหลีแท้ ๆ ควรใช้แตงกวาเกาหลีในการทำ เพราะแตงกวาของไทยจะมีน้ำและเมล็ดเยอะ ไม่ค่อยเหมาะนั่นเองค่ะ วิธีทำก็จะเหมือนกับกิมจิตัวอื่น ๆ เลยก็คือนำแตงกวามาหั่นเป็นแนวยาว แล้วนำไปต้มประมาณ 10 นาที จากนั้นใส่แตงกวาลงในชามผสม เติมหอมใหญ่ กระเทียมสับ และเครื่องปรุงลงไป คลุกเคล้าให้เข้ากัน เพิ่มความหอมด้วยต้นหอมซอยเล็กน้อยก็เป็นอันเสร็จ เวลาตักออกมาทานสามารถเพิ่มงาขาวลงไปเพื่อเติมสีสันได้ค่ะ ซึ่งกิมจิแตงกวานั้นเป็นเครื่องเคียงยอดนิยมของฤดูร้อนเลยทีเดียว

4. 멸치 볶음 มยอลชี่ พกกึม (ปลาข้าวสารปรุงรส)

	พรทิพย์ ปลาข้าวสารกรอบ รสธรรมชาติ 25 กรัม
	ปลาข้าวสารเกาหลีผัด ขนาด 150 กรัม

ปลาข้าวสาร หรือปลากระตัก เรียกได้ว่าคนเกาหลีมีกันแทบทุกบ้าน เพราะนอกจากจะนำมาทำเป็นเครื่องเคียงแล้ว ยังสามารถนำไปใส่ในน้ำซุปเพื่อเพิ่มรสชาติอีกด้วย โดยการทำปลาข้าวสารปรุงรสนั้น ขั้นแรกให้นำปลาไปคั่วในกระทะให้เหลืองกรอบ ประมาณ 1 นาที แนะนำว่าให้ใช้ไฟแรงเพื่อขจัดกลิ่นคาว จากนั้นหรี่ไฟ ปรุงรสด้วยน้ำมันงา ซีอิ๊วขาว น้ำเชื่อมข้าวโพด ตามด้วยกระเทียมสับ และพริกหั่นสไลด์ ผัดต่อจนส่วนผสมทุกอย่างเข้ากัน แค่นี้ก็เป็นอันเสร็จค่ะ อ้อ! อย่าลืมโรยหน้าด้วยงาขาวเพื่อเพิ่มกลิ่นและ Texture ด้วยนะคะ บอกเลยว่าฟินสุด ๆ

5. 파김치 พ่าคิมชี่ (กิมจิต้นหอม)

	กิมจิเกาหลีต้นหอม(แบบต้นไม่หั่น) 300 กรัม
	กิมจิต้นหอม คุณKim สูตรดั่งเดิม
	กิมจิต้นหอมโฮมเมด​ สไตล์​เกาหลี​ ​500​ กรัม

พ่าคิมชี่ หรือ กิมจิต้นหอม ส่วมประกอบก็จะเป็นต้นหอมตามชื่อเลยค่ะ ซึ่งกิมชนิดนี้จะนิยมทานกันในช่วงฤดูใบไม้ผลิ เนื่องจากเป็นช่วงที่ต้นหอมเจริญเติบโตได้ดีของเกาหลีใต้ โดยวิธีการทำและเครื่องปรุงก็จะเหมือนกับการทำกิมจิผักกาดขาวเลยค่ะ นั่นก็คือนำเครื่องหมัก (ขิง, สาลี่, กระเทียม, แป้งข้าวเหนียว และพริกป่นเกาหลี) มาปั่นให้ละเอียด แล้วนำมาคลุกกับต้นหอมให้ทั่ว โดยต้นหอมที่เราใช้เนี่ย จะใช้ทั้งต้น แล้วนำมามัดรวมกัน ไม่ตัดส่วนใดทิ้ง รสชาติก็จะคล้ายกับกิมจิทั่วไปแต่จะจัดจ้านกว่า เนื่องจากต้นหอมมีกลิ่นเผ็ดร้อนมากกว่า ถือว่าเป็นเครื่องเคียงที่ตัดเลี่ยนได้ดีมากเลยทีเดียว

6. 콩나물볶음 คงนามุลพกกึม (ถั่วงอกผัดน้ำมันงา)

เมนูนี้คงเห็นกันบ่อย ๆ ตามซีรี่ส์เกาหลีต่าง ๆ เป็นเมนูที่คนเกาหลีนิยมทานกันมาก เพราะทานง่าย รสชาติอร่อย อารมณ์จะคล้ายกับผัดถั่วงอกบ้านเรา แต่จะแห้งและมีกลิ่นหอมของน้ำมันงา ในส่วนของวิธีการทำนั้นเริ่มจากล้างถั่วงอกให้สะอาด แล้วนำลงไปผัดกับน้ำมันจนถั่วงอกสลด ปรุงรสด้วยซีอิ๊ว, น้ำตาล, กระเทียมสับ, เกลือ, พริกไทย หรือใครที่อยากเพิ่มสีสันก็สามารถเพิ่มพริกป่นลงไปได้เล็กน้อย จากนั้นโรยต้นหอมและพริกแดงก็เป็นอันเสร็จ ทำตามได้ไม่ยากเลยค่ะ

7. 시금치나물 ชีกึมชี่นามุล (ปวยเล้งผัดน้ำมันงา)

ปวยเล้งผัดน้ำมันงา หนึ่งในเครื่องเคียงสุดฮิตอีกหนึ่งตัวที่คนเกาหลีชอบทานกันมาก ๆ ด้วยรสชาติที่อร่อย ทานง่าย ไม่มีกลิ่นเหม็นเขียว ซึ่งเราจะพบได้บ่อยตามร้านอาหารเกาหลีทั่วไป ซึ่งวัตถุดิบที่ใช้มีแค่ผักปวยเล้ง, กระเทียมสับ, น้ำมันงา, น้ำมันพืช, ซีอิ๊ว, เกลือ และงาขาวสำหรับโรยหน้า ในส่วนของวิธีการทำนั้น ให้นำปวยเล้งไปต้นจนนิ่ม จากนั้นบีบน้ำออกจากตัวผักให้ได้มากที่สุด ตั้งไฟ ใส่น้ำมันพืช เจียวกระเทียมจนหอม นำปวยเล้งลงไปผัด ปรุงรสด้วยเครื่องปรุงทั้งหมด จากนั้นปิดแก้ส แล้วโรยด้วยน้ำมันงาก็เป็นอันเสร็จ ทำไม่ยาก อร่อย และมีประโยชน์ด้วยค่ะ

8. 버섯 볶음 บอซ็อด พกกึม (ผัดเห็ดปรุงรส)

ผัดเห็ดปรุงรส เป็นเครื่องเคียงอีกตัวที่สามารถพบได้บ่อยตามร้านอาหารเกาหลี โดยเครื่องเคียงชนิดนี้จะใช้เห็ดหลากหลายชนิดมาซอยเป็นเส้น ๆ แล้วผัดรวมกันกับน้ำมันงา, ซีอิ๊ว, กระเทียมสับ, ซอสหอยนางรม, แครอท และต้นหอมซอย รสชาติที่ได้จะกลมกล่อม อร่อยมาก ๆ ค่ะ คนเกาหลีผักจะเรียกเมนูนี้ว่าเมนูเคลียตู้เย็น เพราะจะนำผักที่เหลือในตู้เย็นมาผัดพร้อมกับเห็ดนั้นเอง อ้อ! ก่อนจัดเสิร์ฟให้โรยงาขาวด้วยนะคะ เพราะจะเพิ่มความหอมอร่อยไปอีกเท่าตัว

9. 두부조림 ทูบูโชริม (เต้าหู้ซอสเผ็ด)

ทูบูโชริม หรือเต้าหู้ซอสเผ็ด เป็นอีกหนึ่งเมนูที่ตัดเลี่ยนรสชาติอาหารได้ดี โดยวัตถุดิบนั้นมีแค่เต้าหู้และเครื่องปรุงเท่านั้น ขั้นแรกเริ่มจากนำเต้าหู้ขาวมาหั่นเป็นชิ้นสี่เหลี่ยม ความหนาพอประมาณ นำลงไปทอดให้เหลืองกรอบส่งกลิ่นหอม จากนั้นเทน้ำมันออก เติมน้ำเปล่าลงไปประมาณ 1/3 ของเต้าหู้ (หากใช้น้ำสต็อกปลาจะอร่อยขึ้นมาก) ใส่เครื่องปรุง ได้แก่ ซีอิ๊วขาว, พริกป่น, น้ำตาลทราย, กระเทียมสับ, ไวน์สำหรับทำอาหาร, หอมใหญ่ และต้นหอมซอย ลงไปในเต้าหู้

ใครที่ชอบรสชาติเผ็ดจัดสามารถซอยพริกลงไปเพิ่มได้ คนส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน เคี่ยวไปเรื่อย ๆ จนตัวซอสซึมเข้าเนื้อเต้าหู้ จากนั้นปิดแก๊ส เหยาะน้ำมันงาลงไปนิดหน่อยก็เป็นอันเสร็จ เมนูนี้รสชาติจะคล้ายกับแกงเต้าหู้เกาหลี (ดูบูจีเก) แต่จะแห้งกว่า ใครที่ชอบทานเต้าหู้ต้องลองค่ะ

10. 파전 พาจอน (พิซซ่าเกาหลี)

	Ottogi Pancake Mix แป้งแพนเค้กสำเร็จรูป สไตล์เกาหลี 500 กรัม
	CJ Korean Pancake Mix แป้งทำแพนเค้กเกาหลี 1 กิโลกรัม

พาจาอน หรือพิซซ่าสไตล์เกาหลี จะให้อารมณ์ประมาณแป้งทอด ที่ใส่วัตถุดิบที่ต่างกันไปในแต่ละร้าน หลัก ๆ เลยก็จะมีพริก ต้นหอม และไข่ไก่ บางสูตรอาจจะใส่อาหารทะเลลงไปด้วย รสชาติจะคล้ายกับแป้งหอยทอดบ้านเรา อร่อย กลมกล่อม โดยส่วนผสมของแป้งนั้นก็จะมีแป้งทอดกรอบ, แป้งมัน และแป้งข้าวเจ้า นำมาผสมน้ำในปริมาณที่พอเหมาะ จากนั้นปรุงรสด้วย ซีอิ๊ว, พริกป่น, น้ำส้มสายชู, น้ำตาลทราย, กระเทียม, น้ำมันงา และต้นหอมซอย แล้วนำลงไปทอดเป็นแผ่นกลม ๆ ใหญ่ ๆ เหมือนไข่เจียว กรอบนอกนุ่มในสุด ๆ ค่ะ

11. 미역나물 มีย็อกนามุล (ยำสาหร่าย)

	Chung Jung Won สาหร่ายวากาเมะเกาหลีอบแห้ง ตราชองจองวอน
	ยำสาหร่ายปรุงรสพร้อมทาน ตราโชกุน ขนาด500กรัม
	TAMAMO ยำสาหร่ายปรุงรส ขนาด 1000 กรัม
	NINJA ยำสาหร่ายรสดั้งเดิม ขนาด 1 กก.

เครื่องเคียงตัวนี้เชื่อว่าเป็นเมนูโปรดของใครหลาย ๆ คน เพราะฮอตมากในประเทศไทย นั่นก็คือ มีย็อกนามุล หรือยำสาหร่ายนั่นเองค่ะ ซึ่งสาหร่ายที่คนเกาหลีนิยมเอามาทำเป็นเครื่องเคียงคือสาหร่ายทะเล หรือที่คนญี่ปุ่นเรียกกันว่า ‘วากาเมะ’ วิธีทำก็จะเอาสาหร่ายมาแช่น้ำจนนิ่ม จากนั้นนำมาผัด ปรุงรสด้วยน้ำมันงา น้ำส้มสายชู, กระเทียมสับ, หัวหอมสับ, พริกแห้ง และซีอิ๊ว บอกเลยว่าเมนูนี้เด็ดมาก รสชาติมัน ๆ กรุบกรอบ หอมงาสุด ๆ

12. 깻잎김치 แกนิบคิมชี่ (กิมจิใบงา)

	เครื่องเคียงเกาหลี กิมจิใบงา 150 กรัม
	Mr.K กิมจิใบงา ขนาด 150 กรัม
	คุณ KIM กิมจิใบงาแบบกล่อง 200 กรัม

แกนิบคิมชี่ หรือ กิมจิใบงา เป็นกิมจิที่มีรสชาติและกลิ่นที่เฉพาะตัว ปกติแล้วคนเกาหลีจะนิยมทานใบงาแบบสดคู่กับเนื้อย่างหรือปลาย่าง แต่ก็นิยมนำมาทำกิมจิด้วยเช่นเดียวกัน แต่ตัวกิมจิจะให้รสชาติที่อ่อนนุ่มมากกว่า โดยกิมจิใบงาจะนิยมทานกันในช่วงฤดูร้อน ซึ่งเป็นช่วงที่ใบงาแตกกิ่งก้านสาขาเยอะ วิธีการทำก็จะนำเครื่องปรุงสำหรับทำกิมจิมาทาลงบนใบงาทีละด้าน แล้วหมักทิ้งไว้ ก่อนจะนำเข้าแช่ตู้เย็น และเนื่องจากกลิ่นที่แรงนี่เอง บางคนก็อาจจะไม่ชอบ แต่สำหรับใครที่ไม่ซีเรียส กิมจิใบงาถือว่าเป็นเครื่องเคียงที่อร่อยมากเลยทีเดียวค่ะ

เป็นอย่างไรกันบ้างคะ สำหรับเครื่องเคียงทั้ง 12 อย่างที่เราได้นำมาฝากกันในวันนี้ แต่ละอย่างบอกเลยว่าน่าทานมาก ๆ ในส่วนของการจัดโต๊ะอาหารและการวางเครื่องเคียงของชาวเกาหลีนั้นจะมีอาหารจานหลักที่ขาดไม่ได้เลย คือ ข้าว, ซุป, กิมจิ และเครื่องเคียงตามฐานะ โดยจะเริ่มจากการวางจากซ้ายไปขวา เริ่มจากข้าว, ซุป, ช้อนและตะเกียบ ส่วนอาหารจานหลักและเครื่องเคียงจะวางตรงกลางเพื่อรับประทานร่วมกัน โดยธรรมเนียมของคนเกาหลีนั้นจะทานของแห้งด้วยตะเกียบ และตักซุปด้วยช้อน จะไม่ใช้ช้อนและตะเกียบทานพร้อมกัน 2 มือ และห้ามยกถ้วยข้าวขึ้นมาตักทาน เพราะจะดูไม่ดี เมื่อทานเสร็จแล้วให้วางช้อนและตะเกียบลงบนโต๊ะตามเดิม ไม่วางไว้บนถ้วยข้าว ซึ่งทั้งหมดนี้ก็ถือเป็นมารยาทบนโต๊ะอาหารของชาวเกาหลี ที่เรียนรู้ไว้ก็ไม่เสียหายค่ะ